نهضتی که دیر به راه افتاد اما باید آن را غنیمت دانست/ دست پیش در تاریخ نگاری را از دست ندهیم

گروه فرهنگی «سراج24»- یکی از مواجهه های جدی چند سال اخیر با دشمنان جمهوری اسلامی، مواجهه در بعد تاریخی بوده است. تلاش های گسترده شبکه های ماهواره ای برای حقنه کردن دیدگاه های خود بر مخاطب و تثبیت خواسته های خویش به عنوان واقعیت های تاریخی، موضوعی است که نمی توان به سادگی از کنار آن گذشت. مستندهای مختلفی که در تطهیر جنایات پهلوی اول و دوم ساخته شده اند بر این امر صحه می گذارند که طرف مقابل، بر موضوع مهمی یعنی تاریخ سازی دست گذاشته است.
اهمیت تاریخ و ثبت دقیقش آن جاست که پیشینه هویتی یک ملت و درس هایی که از وقایع می آموزد مرهون آن است به بیان دیگر ملتی که پیشینه تاریخی ضعیف و یا مجعولی دارد در مقام عمل بارها آزموده را می آموزد و از یک سوراخ چندین بار گزیده می شود و یا خطا را صواب می پندارد از همین رو است که دوراندیشان تاکید بسیاری بر ثبت و ضبط دقیق تاریخ و ماوقع جریانات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی یک ملت دارند.
نمونه این توجه را نیز می توان در تاکیدات و توجهات مکرر امام راحل و رهبر معظم انقلاب به وقایع تاریخی دید.
یکی از وقایعی که اثرات آن حتی تا امروز ادامه دارد و منشا تحولات گسترده در عرصه اجتماعی سیاسی ایران و مباحثات گوناگون در فضای علمی و تاریخی بوده است؛ واقعه کشف حجاب توسط رضا خان میرپنج در سال 1314 هجری شمسی است.
واقعه تاریخی که هنوز آثار و تبعات آن در جامعه ایرانی حضور دارد و پرداختن به آن ضرورتی انکار ناپذیر دارد.
یکی از مهمترین منابع ثبت و ضبط تاریخ، روایات مردمی و تاریخ شفاهی از رویداد است. موضوعی که در خصوص تاریخ انقلاب تا حدی به آن نزدیک شده ایم و قدری از آن استفاده می کنیم اما از مقاطع دیگر تقریبا غافل بوده ایم که ماجرای کشف حجاب نیز از آن مستثنا نیست.

بسیاری از کسانی که آن واقعه را به چشم خود دیده بودند یا از دنیا رفتند و یا در سال های پیری به سر می برند و همین کار را سخت کرده با این حال هنوز آنقدر از ماجرا فاصله نگرفته ایم که به هیچ وجه نتوانیم تاریخ آن را آن گونه که روی داده برای آیندگان نگاه داریم.
در دوران بی عملی و بی اهمیتی دستگاه های عریض و طویل، دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی دست به ابتکاری جالب زده است، نهضتی به نام "نهضت جمع آوری خاطرات کشف حجاب"، اقدامی جالب و البته قابل تقدیر که خروجی های آن را نیز واقعا باید ارزشمند دانست.
به عنوان مثال در بخشی از خاطرات ارسالی برای دبیرخانه این نهضت آمده است:
-  آقایی در شهر ما بود به نام علی اکبر، این آقا را به نام اکبر شمر می شناسند چون کشف حجاب می کرده است . به عنوان مامور رضاخان وقتی می خواستند بروند خانه اقوام و پدر و مادر خود برای صله رحم از ترس این فرد از روی پشت بام ها تردد می کردند. یکی از خانم ها که از خانه می خواسته بیرون برود تا علی اکبر شمر را می بیند جا در جا از ترس می میرد و در فیروزآباد دفن هستند. برای حمام رفتن مردان خانه دور ما را حلقه می کردند تا به حمام برویم و تا تمام شدن استحمام زن ها دم در حمام می نشستند تا خانم ها را تا درب منزل همراهی کنند تا از دست علی اکبر شمر در امان باشند.(فارس)
- مادر بزرگ مادرم خیلی مقید بوده و از خانه بیرون نمی رفتند. حدود 4 ماه از خانه بیرون نمی رفتند. شوهرشون هم اجازه نمی دادند دخترها قرار می گذارند که مادر را ببرند حمام، از خانه خارج می شوند مامورها آن ها را دنبال می کنند. قزاق ها می ریزند و چادر را از سر زن و دخترانش می کشند. موهایش معلوم می شود و بیهوش می شود. او را به خانه می آورند و پس از مدتی فوت می کند و شوهرش هم مدتی پس از او فوت می کند.(کرمان)
- از وسط روستای ما یک رودخانه عبور می کرد که در زمان کشف حجاب، آژان و مامور گذاشته بودند تا آنجا را کنترل کنند و حجاب از سر زن ها بکشند. مادر بزرگم می گوید من یک بار که مجبور شدم از آن رودخانه و پل روی آن عبور کنم پالتوی بلندی را که مربوط به پدرم بود پوشیدم و موهایم را با کلاه مخفی کردم و از رودخانه عبور کردم و آن ها متوجه نشدند. (قزوین)
- با قطار به سفر مشهد می‌رفتند، پاسبان‌های شاهرود آنها را از قطار پیاده کرده تا کشف حجاب کنند، به مادربزرگ ما که چهره‌ای زیبا داشت گفتند تو حیف است حجاب داشته باشی! مادربزرگ ما یک سیلی به پاسبان زد، گفت اگر چادر مارا بر می‌دارید، باید اول دین ما را بگیرید. (تهران)
- مادر بزرگم تعریف می کردند که در زمان کشف حجاب که نیروهای امنیتی به زنان محجبه حمله می کردند ایشان یک حقه ای به کار می بردند که حجاب‌شان حفظ شود. به بهانه شستن ظروف و لباس، لباس ها را روی سرشان می گذاشتند و یک تشتی هم روی آن می گذاشتند و وانمود می کردند برای شستن لباس بیرون می روند. در صورتی که این لباس ها کاملاً موهایشان را می پوشانده است و با همین ترفند به خانه بستگان می رفتند. (سمنان)
مواردی از این دست که در سایت گوهرشاد، قرار دارد بسیار است؛ خاطراتی که شاید کوچک باشد اما وقتی کنار هم قرار می گیرد پازلی بزرگ را تشکیل می دهد، عمق وابستگی مردم ایران به شعائر دینی و شدت فاجعه و خشونتی که دیکتاتور پهلوی برای مبارزه با این اقدام صورت داد.
نهضت گوهرشاد، اقدامی موفق است که یک چیز را مجددا به ما یادآوری می کند تاریخ شفاهی و مردمی را نباید دست کم گرفت؛ دیگر وقت آن است که خودمان، تاریخ خودمان را بنویسیم!
علاقه مندان برای مشاهده فراخوان این نهضت مردمی، می توانند اینجا را ملاحظه کنند.